Primosic: Ribolla Gialla, Oslavia & Orange wine

Primosic - Ribolla Gialla
Sinds oktober 2020 is er weer een nieuwe telg opgenomen in de collectie van de Wijntherapeut: L’azienda agricola Primosic. Dit wijnhuis uit het noordoosten van Italië is met name geselecteerd op zijn expressieve en volwassen Pinot Grigio’s. Naast deze Grigio’s, die absoluut het proberen waard zijn, maakt Primosic ook fantastische wijnen van lokale druivensoorten zoals: Refosco, Friulano en Ribolla Gialla. Van deze laatste druivensoort proef ik vandaag twee wijnen: één ‘gewone’ en één ‘orange wine’, maar eerst meer over de regio Gorizia omdat enige kennis van de achtergrond van het gebied helpt om de wijnen beter te begrijpen.

Gorizia - Italiaans of Slavisch?
Primosic bevindt zich in de regio Friuli-Venezia Giuli, een regio in het noordoosten van Italië die grenst aan Veneto, Oostenrijk, Slovenië en de Adriatische zee. Een gebied dat in 2017 is samengesteld uit de vier provincies Triëst, Pordenone, Udine en Gorizia. Hoewel het totale gebied nog geen drie procent van het oppervlak van Italië beslaat worden er maar liefst tien DOC’s en vier DOCG’s onderscheiden. Met name het oostelijke gelegen Gorizia, staat het bekend als hét gebied voor mooie Italiaanse witte wijn. Maar liefst 85% van alle wijn die hier wordt gemaakt is wit.

Binnen Gorizia worden een aantal aparte gebieden onderscheiden waarbij Collio-Goriziano, of Collio in het kort, wordt gezien als het beste deel. Collio ligt in het uiterste oosten direct aan de grens met Slovenië, aan de voet van de Sloveense Alpen en nabij de rivier de Soča. Hier bevindt zich ook het wijnhuis Primosic, in de plaats Oslavia. Dit gebied is pas in 1919, na de eerste wereldoorlog, aan Italië toegevoegd. Daarvoor was het onderdeel van het Oostenrijks-Hongaarse rijk. Na de tweede wereldoorlog werd een groot deel Joegoslavisch, wat later weer Slovenië werd. Het wijngebied Collio ligt nu in Italië, maar voor een groot deel ook in Slovenië.

In dit gebied zijn zo’n 350.000 inwoners die het Friulaans, de lokale Zuid-Slavische taal, als hun eerste taal betitelen. Zij voelen een sterke verbondenheid met hun Slavische achtergrond. Deze verbondenheid zie je ook sterk terug in de lokale wijnen. De wijnen zijn eigenlijk atypisch voor Italië, met eigen druivensoorten, een relatief hoge zuurtegraad en wat lagere alcoholpercentages. Daarnaast worden sinds de jaren ’90 de oude Slavische vinificatiemethodes weer toegepast in de wijnbouw. Kortom een spannende regio voor de wijnbouw, met een geheel eigen karakter, Italiaans maar vooral ook Friulaans.

Collio-Goriziano en Ponca
Het microklimaat in Collio, met een verkoelende wind en een groot temperatuurverschil tussen dag en nacht, is ideaal voor wijnbouw. Ook de bodem speelt een belangrijke rol, die wordt op z’n Friulaans ‘ponca’ genoemd, en is samengesteld uit kruimelige mergellagen ontstaan in het Eoceen (56 - 33,9 miljoen jaar geleden). De Gorizia heuvels stonden lang bekend als ‘de heuvels des doods’. Er wilde maar niets groeien op de arme kruimelige mergelklei. Juist dit gebied is zo uitzonderlijk gebleken voor de wijnbouw en voor de druivensoort Ribolla Gialla in het bijzonder. Maar ook andere, soms wat ‘suffige’ druivensoorten, zoals de Pinot Grigio, bereiken hier ongekende hoogtes.

Ribolla Gialla, Oslavia & Orange wine
De Ribolla Gialla is de trots van de lokale wijnboeren en is onlosmakelijk verbonden met de regio, maar het is tegelijkertijd een hele lastige druivensoort met lage alcohol percentages, hoge zuren en veel extractie. In Oslavia werd al in de 19e eeuw begrepen dat de ware kracht van de Ribolla verborgen ligt onder de dikke schillen. De Ribolla druiven werden in houten vaten of amfora’s vergist mét schil en pit. Zo wordt de dikke schil wat zachter en gaf die bij persing alle aroma’s vrij. Maar daarbij komt ook meer kleur mee, vandaar de term ‘orange wine’, én zelfs wat tannine.

Met de komst van RVS en de grote vraag naar frisse, koel vergiste wijnen ging deze traditie nagenoeg verloren. Onder leiding van onder andere Stanko Radikon, een wijnmaker die verderop in de straat van Primosic gevestigd is, werd de oude traditie in de jaren ’90 (her)ontdekt. En met groot succes, sindsdien is Gorizia en Oslavia in het bijzonder, nauw verbonden met ‘orange wine’.

Primosic - Ribolla Gialla 2019
Direct na het openen is de neus wat ingetogen, maar na wat walsen in het glas komen er al gauw wat meer aroma’s tevoorschijn. Verleidelijke koele aroma’s die doen denken aan steenfruit, zoals perzik. In de mond is de wijn verfijnd met een aangename sappige structuur. De wijn is prachtig in balans tussen fruit en frisheid en daarnaast speels, licht en met een heerlijke kruidigheid in de afdronk. Een wijn waar je vrolijk van wordt. Perfect met schaal- en schelpdieren, witvis maar ook heel goed met een schnitzel. De schnitzel wordt veel gegeten in Gorizia, de lokale keuken is namelijk sterk beïnvloed door zowel Italië, Slovenië en Oostenrijk. Serveer rond de 8-10°C in een mooi wit wijnglas.

Primosic - Ribolla Gialla ‘riserva’ 2016
Over het algemeen genomen ben ik niet de grootste fan van ‘orange wine’. Als de techniek namelijk niet zorgvuldig genoeg wordt toegepast kunnen de wijnen, hoewel uit hele andere streken afkomstig, met verschillende druivensoorten en van diverse wijnmakers, nagenoeg allemaal hetzelfde smaken en daarmee dus niet naar zichzelf. Mijns inziens is het juist mooi als een wijn naar zichzelf smaakt en daarmee de streek, de druivensoort, de wijnmaker en wat van de traditie uitdrukt. Dit alles doet deze Ribolla Gialla duidelijk wel. De neus is heerlijk, de wijn loepzuiver en de smaak is bijzonder verfijnd. Je proeft in elke slok de kennis en de kunde van de wijnmaker, een moderne ‘orange wine’ maar diepgeworteld in de traditie.

Na openen is het direct raak, wat een ongelofelijk expressieve wijn! Qua kleur, maar ook qua smaak zit het echt ergens tussen rode en witte wijn in. De tannine is duidelijk aanwezig, maar niet storend, daarnaast mooie rokerige aroma’s van de houtrijping, volop frisse zuurtjes en vooral ook prachtige bittere tonen. De finesse lijkt haast oneindig en geeft aroma’s die doen denken aan gekonfijte sinaasappel. Hoewel ik al jaren vegetariër ben krijg ik onbewust ineens ontzettend zin in ‘confit de canard’, dat moet toch de ultieme combinatie zijn. Wat betreft wijn/spijs is het grote voordeel dat een ‘orange wine’ wat meer kracht aan kan dan een gewone witte wijn. Denk aan gegrilde groenten, BBQ of zelfs een steak. Maar ook perfect met een Indiase curry of de Japanse keuken. Serveer, niet te koud, rond de 10-12°C in groot wijnglas.